Stanowisko Nowa Słupia i Świętokrzyski Park Narodowy

Ścieżka edukacyjna historyczno-przyrodnicza „Dymarki na stoku Łysej Góry”
Stanowisko Nowa Słupia i Świętokrzyski Park Narodowy

Zapraszamy na spacer (a Państwu, którzy tu kończą wędrówkę, dziękujemy za spacer) ścieżką edukacyjną historyczno-przyrodniczą „Dymarki na stoku Łysej Góry”. Trasa ma 3 km długości i dziesięć przystanków, dzięki którym można zapoznać się z dziejami, a także przyrodą Nowej Słupi, osobliwościami Świętokrzyskiego Parku Narodowego, starożytnym górnictwem i hutnictwem świętokrzyskim, górskimi krajobrazami oraz specyficznym ukształtowaniem terenu.

Nowa Słupia powstała u podnóża góry zwanej Łyścem, Łysą Górą lub Świętym Krzyżem (595 m n.p.m.), na której wzniesiono klasztor benedyktyński, będący pierwszym i do połowy XVII w. najważniejszym sanktuarium religijnym w Polsce. Miasto od średniowiecza stanowiło ostatni punkt wyjściowy pielgrzymów (w tym wielu polskich królów) udających się do relikwii Drzewa Krzyża Świętego. Przypomina o tym, znajdująca się na trasie ścieżki, charakterystyczna figura kamienna, zwana najczęściej Pielgrzymem lub św. Emerykiem. Poniżej zachował się Dom Opata, będący plebanią nieistniejącego dziś, XVI-wiecznego kościoła pw. św. Michała. Poza ścieżką, przy Rynku, wznosi się późnorenesansowy kościół parafialny pw. św. Wawrzyńca, pochodzący z XVII w. Na cmentarzu urządzono groby powstańców styczniowych oraz żołnierzy I i II wojny światowej. Wspomnieniem społeczności żydowskiej jest XX-wieczna synagoga.

Stromy teren, ciągnący się w górę, wzdłuż tzw. Drogi Królewskiej, był areną bitwy pod Skałką, stoczonej 11 lutego 1863 r. między powstańcami styczniowymi pod wodzą Mariana Langiewicza a wojskami rosyjskimi. Cały masyw Łysogór i część sąsiednich obszarów, od 1950 r., objęto ochroną jako Świętokrzyski Park Narodowy. Zajmuje on powierzchnię ponad 7,6 tys. ha. Wśród roślinności, która zachowała się w dużym stopniu w stanie naturalnym i stanowi pozostałość pradawnej Puszczy Jodłowej, dominują lasy, na czele z endemicznym dla Polski zbiorowiskiem wyżynnego jodłowego boru mieszanego, a także zbiorowiskiem buczyny karpackiej. Charakterystyczny jest także modrzew polski na Chełmowej Górze i zespół jarzębiny świętokrzyskiej. W parku i otulinie odnotowano ponad tysiąc gatunków roślin naczyniowych, w tym blisko 131 gatunków prawnie chronionych i 38 gatunków górskich, takich np. jak miesiącznica trwała, tojad dzióbaty, kokoryczka okółkowa, paprotnik kolczysty czy przetacznik górski. Stwierdzono ponad 4 tys. gatunków fauny, choć ich liczba może być wielokrotnie wyższa. Niektóre świadczą o naturalności, a nawet pierwotności środowiska. Do najciekawszych należą, m. in., motyl przeplatka aurinia, chrząszcze jelonek rogacz, nadobnica alpejska, pachnica dębowa, zgłębek bruzdkowany i zgniotek cynobrowy oraz ślimaki przeźrotka Kotuli i świdrzyk siedmiogrodzki. Z terenu parku opisano kilka gatunków nowych dla nauki. Królestwo grzybów reprezentuje ponad 450 gatunków wielkoowocnikowych, w tym wiele gatunków objętych ochroną ścisłą. Osobliwością parku są gołoborza, czyli wielkie rumowiska skalne, powstałe w czasie zlodowacenia. Bogactwem parku jest również dziedzictwo kulturowe, skupione głównie na Świętym Krzyżu i w Świętej Katarzynie.

TablicaSPN1 

A TO CIEKAWE!

  • Dymarka to piec do jednorazowego wytopu żelaza, znany od okresu wpływów rzymskich, czyli od ok. 2 tys. lat. Był budowany z cegieł lessowych, po czym zasypywany od góry rudą żelaza i węglem drzewnym. Po osiągnięciu temperatury 1530 stopni C otrzymywano łupkę, ważącą ok. 20 kg, którą należało wielokrotnie przekuć. Pozostałością był kloc żużla, o wadze nawet 100 kg. Na olbrzymim obszarze między Nową Słupią a rzeką Kamienną istniał system plemienny, będący w stanie zorganizować masową produkcję żelaza, największą w barbarzyńskiej Europie. Ludność kultury przeworskiej stworzyła prawie 7 tys. warsztatów, w których działało prawie 600 tys. pieców. Powstało w nich 9-11 tys. ton żelaza. Rozmiary produkcji można ocenić pamiętając, że np. grot do strzały waży kilka gramów, a jeden miecz przypadał wtedy na ok. 100 osób.
  • Od 1967 r. organizowana jest, obecnie w sierpniu, największa impreza edukacyjna w województwie świętokrzyskim i wielki festyn archeologiczny pod nazwą „Dymarki Świętokrzyskie”. Pod kierunkiem uczonych prowadzone są wytopy żelaza metodą sprzed 2 tys. lat. Pokaz uświetniają występy najlepszych zespołów estradowych i folklorystycznych. Twórcy ludowi wystawiają swoje rękodzieła. Można zapoznać się z codziennym życiem dawnych ludzi i podziwiać sprawność rzymskich legionistów.
  • Zorganizowane w miejscu odkrycia 42 dymarek Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego im. Mieczysława Radwana, Centrum Kulturowo-Archeologiczne z rekonstrukcjami kilkunastu obiektów nawiązujących do epoki dymarek oraz powstający Park Dziedzictwa Gór Świętokrzyskich stanowią niezwykle atrakcyjny kompleks turystyczny, wprowadzający w świat górnictwa i hutnictwa świętokrzyskiego oraz innych atrakcji regionu.
  • Symbolem Świętokrzyskiego Parku Narodowego jest jeleń, choć nie bytuje on tu stale, lecz obserwowany jest jedynie w czasie przejść. W godle, między rogami, widoczny jest krzyż z dwoma poziomymi ramionami, co nawiązuje do legendy, dotyczącej sprowadzenia relikwii Drzewa Krzyża Świętego przez królewicza węgierskiego Emeryka.
  • Zgodnie z przekazami kamienna figura, zwana najczęściej Pielgrzymem lub św. Emerykiem, każdego roku posuwa się na górę o długość ziarnka piasku. Gdy dotrze na Święty Krzyż, nastąpi koniec świata.
  • W XIX i na początku XX w. ponad 20 mężczyzn w parafii Nowa Słupia miało na imię Emeryk.
czytano: 5166 razy
DO GÓRY

Strona korzysta z plików cookies w celu realizacji usług. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies klikając przycisk Ustawienia. Aby dowiedzieć się więcej zachęcamy do zapoznania się z Polityką Cookies oraz Polityką Prywatności.

Ustawienia

Szanujemy Twoją prywatność. Możesz zmienić ustawienia cookies lub zaakceptować je wszystkie. W dowolnym momencie możesz dokonać zmiany swoich ustawień.

Niezbędne pliki cookies służą do prawidłowego funkcjonowania strony internetowej i umożliwiają Ci komfortowe korzystanie z oferowanych przez nas usług.

Pliki cookies odpowiadają na podejmowane przez Ciebie działania w celu m.in. dostosowania Twoich ustawień preferencji prywatności, logowania czy wypełniania formularzy. Dzięki plikom cookies strona, z której korzystasz, może działać bez zakłóceń.

 

Zapoznaj się z POLITYKĄ PRYWATNOŚCI I PLIKÓW COOKIES.

Więcej

Tego typu pliki cookies umożliwiają stronie internetowej zapamiętanie wprowadzonych przez Ciebie ustawień oraz personalizację określonych funkcjonalności czy prezentowanych treści.

Dzięki tym plikom cookies możemy zapewnić Ci większy komfort korzystania z funkcjonalności naszej strony poprzez dopasowanie jej do Twoich indywidualnych preferencji. Wyrażenie zgody na funkcjonalne i personalizacyjne pliki cookies gwarantuje dostępność większej ilości funkcji na stronie.

Więcej

Analityczne pliki cookies pomagają nam rozwijać się i dostosowywać do Twoich potrzeb.

Cookies analityczne pozwalają na uzyskanie informacji w zakresie wykorzystywania witryny internetowej, miejsca oraz częstotliwości, z jaką odwiedzane są nasze serwisy www. Dane pozwalają nam na ocenę naszych serwisów internetowych pod względem ich popularności wśród użytkowników. Zgromadzone informacje są przetwarzane w formie zanonimizowanej. Wyrażenie zgody na analityczne pliki cookies gwarantuje dostępność wszystkich funkcjonalności.

Więcej

Dzięki reklamowym plikom cookies prezentujemy Ci najciekawsze informacje i aktualności na stronach naszych partnerów.

Promocyjne pliki cookies służą do prezentowania Ci naszych komunikatów na podstawie analizy Twoich upodobań oraz Twoich zwyczajów dotyczących przeglądanej witryny internetowej. Treści promocyjne mogą pojawić się na stronach podmiotów trzecich lub firm będących naszymi partnerami oraz innych dostawców usług. Firmy te działają w charakterze pośredników prezentujących nasze treści w postaci wiadomości, ofert, komunikatów mediów społecznościowych.

Więcej
Twoja przeglądarka blokuje powiadomienia. Kliknij Bezpieczna (Secure) i kliknij Zezwalaj
Dziękujemy, teraz zawsze będziesz na bieżąco!